Bu yazımızda “Beş Büyük Kişilik Özelliği” nin iş ortamındaki davranışları nasıl etkilediğinden bahsedeceğiz. İnsan kaynakları departmanlarının aşina olduğu ve İngilizce’ de “The Big Five Personality Traits” olarak geçen 5 göze çarpan kişilik boyutunu yakından inceleyelim.
Beş Büyük Kişilik Özelliği (The Big Five Personality Traits) Nedir?
Beş Büyük Kişilik Modeli özelliklerini kolayca hatırlamak için “OCEAN” kısaltmasını kullanabiliriz:
- O: Openness = Açıklık
- C: Conscientiousness = Sorumluluk
- E: Extraversion = Dışa Dönüklük
- A: Agreeableness = Uyumluluk
- N: Neuroticisim = Duygusal Denge
Deneyime Açıklık (Openness to Experience)
Bu özellik genellikle birinin zihinsel deneyimlerinin veya hayal gücünün derinliği olarak adlandırılır. Birinin yeni şeyler deneme, açık olma ve yaratıcı düşünme arzusunu kapsar. Bu alanda yüksek puan alanlar genellikle sanatsal ve meraklıdır, düşük puan alanlar ise geleneksel olma ve rahatlık alanlarında kalmaya eğilimlidir.
Sorumluluk (Conscientiousness)
Bu özellik, bir kişinin güvenilirliğini ölçer. Bu alanda daha yüksek puan alan bir birey daha çok hedef odaklıdır, dürtülerini kontrol etme eğilimindedir ve genellikle çok organizedir. Okulda başarılı olmaları ve lider olarak üstün olmaları muhtemeldir. Bu alanda daha düşük puan alanlar, daha fazla dürtüsel davranmaya ve görevlerini ertelemeye eğilimlidir.
Dışa Dönüklük (Extroversion)
Dışa Dönüklük özelliği, bir kişinin ne kadar sosyal ve konuşkan olabileceğini gösterir. Dışa dönüklükte yüksek puan alanlar genellikle daha iddialı, sosyal olarak kendinden emin ve insanlarla etkileşimden şarj olurken, daha düşük puan alanlar yalnızlık ve iç gözlem aramaya daha yatkındır.
Uyumluluk (Agreeableness)
Uyumluluk, adından da anlaşılabileceği gibi birinin diğer insanlarla ne kadar iyi geçinebileceğini gösterir. Bu özellikte yüksek puan alanlar genellikle sevilen, sempatik ve sevecen kişilerdir ve daha düşük puan alanlar ise açık sözlü, kaba ve alaycı olarak algılanır.
Duygusal Denge (Neuroticisim)
Son özellik, duygusal istikrar olarak da bilinir. Bir kişinin kaygı ve üzüntü gibi duyguları ne kadar iyi kontrol edebildiğini ölçer. Bu alanda yüksek puan almak, birinin bu duygulara yatkın olabileceğini ve ayrıca düşük benlik saygısına sahip olabileceğini gösterir. Düşük puan alanlar muhtemelen daha kendinden emin ve maceracıdır.
İş Ortamında Beş Büyük Kişilik Özelliği
“Big Five” modelinin bir kişinin işyerindeki sosyal davranışını ve performansını nasıl tahmin edebileceği üzerine birçok çalışma yapılmıştır. Bu davranışlar hakkında daha derin bir anlayışa sahip olmak, çalışma ortamındaki iş arkadaşlarının ve yöneticilerin güven oluşturmasına, birbirleriyle daha iyi ilişki kurmasına ve daha güçlü bir işyeri kültürü geliştirmesine yardımcı olabilir.
Beş Büyük Kişilik Özelliğinden Hangisi İş Performansı Üzerinde En Büyük Etkiye Sahiptir?
“Essentials of Organizational Behavior: 14th Edition” kitabına göre, iş performansı üzerinde en büyük etkiye sahip olan kişilik özelliği sorumluluktur. Bu özellikte daha yüksek puan alanlar, yüksek düzeyde sorumluluk sahibi olanlar daha fazla öğrendikçe, işle ilgili bilgi düzeylerinin daha yüksek olması muhtemeldir. Güçlü bir liderin özelliklerine sahip olmaları olasıdır. Çalışma ortamında da iyi bir lider, ekibi motive etmek ile birlikte çalışanların iş memnuyetini sağlamak için de elinden geleni yapar.
Diğer Kişilik Özellikleri Nasıl Bir Rol Oynar?
Yüksek duygusal istikrar, yüksek yaşam ve iş tatmininin yanı sıra daha düşük stres seviyeleri ile bağlantılıdır. Ek olarak, duygusal istikrara sahip olanlar, özellikle hızlı tempolu değişim olmak üzere, işyeri talepleriyle daha iyi başa çıkma şansına sahiptir.
Dışa dönükler, karşılaşılabilecek durumların sorumluluğunu üstlenen insanlardır. Tipik olarak, yüksek bir dışa dönüklük puanı, o kişinin güçlü bir liderlik yeteneğine sahip olabileceğini gösterir. Bununla birlikte, içe dönüklerden daha dürtüsel davranma olasılıkları daha yüksektir.
Deneyime açık olan insanlar ayrıca işyeri değişiklikleriyle daha kolay vakit geçirir ve daha uyumludur. Aynı zamanda genellikle etkili liderlerdir ve Essentials of Organizational Behavior’a göre “uzun bir süre boyunca performans düşüşüne daha az duyarlıdırlar”.
Uyumlu insanlar genellikle daha çok sevilir ve kurallara uyma eğilimindedirler. Ayrıca daha yüksek iş memnuniyeti gösterirler ve işyeri kazalarına karışma olasılıkları daha düşüktür. Uyumluluk konusunda düşük puan alanlar, verimsiz iş davranışı yaratacak şekilde davranmaya daha yatkındır ve uzun vadede daha az kariyer başarısına sahip olabilirler.
Liderler Ekip Arkadaşlarını Motive Etmek İçin Beş Büyük Özellikleri Nasıl Kullanabilir?
Science Direct’te yayınlanan 2016 tarihli bir makaleye göre, “bireylerin kişiliklerinin nasıl farklılaştığını anlayan liderler, bu anlayışı liderlik etkinliklerini geliştirmek ve çalışanların iş performansını iyileştirmeye yol açmak için kullanabilirler.”
Liderler çalışanlarının eğilimlerini, güçlü ve zayıf yönlerini bilirlerse, bunları çalışanlarına yardımcı olmak ve onları motive etmek için kullanabilirler.
Liderler ayrıca davranışlarını değerlendirmek ve çalışanlara yalnızca güçlü yanlarını nasıl en üst düzeye çıkaracaklarını değil, aynı zamanda kurumu başarıya götürürken ve kurumsal davranışı değerlendirmeye devam ederken zayıf yönlerinden nasıl öğreneceklerini göstermek için “Big Five”‘ı kendi başlarına kullanabilirler.
Referans: The Big Five Personality Traits in the Workplace
Siz kişilik testlerinin iş ortamındaki önemi hakkında ne düşünüyorsunuz? Yorumlarda bizimle paylaşabilirsiniz…
Yazar: Ahmet Hakan Aksüt
23 Nisan 2022